Persoonskenmerken en discriminatie in de boekensector

In 2024 voerde Literatuur Vlaanderen een onderzoek uit in de boekensector in Vlaanderen en Brussel. Wij delen de belangrijkste inzichten.

Door middel van kwantitatieve data bracht Literatuur Vlaanderen, op vraag van het BoekenOverleg, (intersectionele) persoonskenmerken zoals genderidentiteit, herkomst en opleiding in kaart, om een zicht te krijgen op de representatie van diverse groepen binnen de sector.  Daarnaast polste Literatuur Vlaanderen naar ervaringen van uitsluiting en discriminatie, zoals leeftijdsdiscriminatie en jobonzekerheid. Door middel van frequent onderzoek wilt het een representatief beeld van de volledige boekensector schetsen, van maker tot boekverkoper.

Genderkloof in de hiërarchische structuur

Er is een duidelijk genderonevenwicht in de verdeling van leidinggevende en uitvoerende functies. 39% van de mannelijke deelnemers bekleedt een leidinggevende functie, terwijl dit slechts 27% is bij de vrouwelijke deelnemers. Anderzijds vervult 28% van de mannelijke deelnemers een louter uitvoerende functie, in vergelijking met 32% van de vrouwelijke deelnemers.

Deze cijfers wijzen op een ongelijkheid in de spreiding van leidinggevende rollen, waarbij mannen meer vertegenwoordigd zijn in deze functies, terwijl vrouwen vaker in uitvoerende posities werken. Dit weerspiegelt een genderkloof in de hiërarchische structuur.

Bruto maandinkomen lager dan € 2.000

Het onderzoek toont dat het merendeel van de deelnemers een bruto inkomen heeft lager dan € 2.000. Van de 197 deelnemers met een inkomen onder € 2.000 is 86% zelfstandig literair maker. Ook in de inkomenscategorie tussen € 2.000 en € 2.500 is het aandeel literaire makers het grootst, met 63%.

36% van de participanten werd benadeeld, uitgesloten of gediscrimineerd

36% van de deelnemers gaf aan ooit benadeeld, uitgesloten of gediscrimineerd te zijn op basis van persoonskenmerken zoals genderidentiteit, huidskleur, opleidingsachtergrond en fysiek vermogen. Van de 148 deelnemers die dit bevestigden, had 45% ervaring met leeftijdsdiscriminatie, terwijl 35% discriminatie op basis van genderidentiteit of expressie ervoer.

Discriminatie op basis van nationaliteit, herkomst of opleidingsachtergrond werd door respectievelijk 16% en 10% ervaren. Weinig deelnemers gaven aan benadeeld te zijn op basis van fysieke gezondheid, vermogen of religie.

Discriminatie, uitsluiting en benadeling zijn vaak structureel

Ervaringen met discriminatie, uitsluiting en benadeling beperken zich vaak niet tot een eenmalig feit, maar zijn meestal zichtbare of onzichtbare uitingen van een structureel groter probleem. Uit de antwoorden bleek dat vormen van discriminatie voornamelijk aanwezig zijn op de werkvloer, maar ook op verplaatsing – denk aan literaire evenementen of festivals, lezingen en netwerkmomenten.

Ook in contact met de media en online zijn vormen van discriminatie regelmatig aanwezig. Het is dan ook de verantwoordelijkheid van de hele boekensector om duurzame stappen te zetten naar een veiligere en diversere professionele omgeving voor iedereen.

Het volledige onderzoek vind je op de site van Literatuur Vlaanderen.