Onder druk van initiatieven als Toestand evolueerde het Brusselse beleid rond tijdelijke bezetting en reactivering van leegstaande gebouwen de afgelopen jaren sterk. Om die evolutie en de band met het kunst- en cultuurveld zichtbaar te maken, lijstten we een aantal artikels en gebeurtenissen op.
Privé vs. vzw
'Verlaten panden tijdelijk gebruiken is hot in Brussel,' schreef Bruzz vorige week. 'Steeds meer privé-eigenaars en overheidsinstellingen zoals Citydev voelen er wel iets voor om een aangekocht pand aan kunstenaars, ambachtslieden of start-ups uit te lenen, vooraleer met verbouwingen te beginnen.' Er is inderdaad al langer een evolutie aan de gang in Brussel. Wie zich wegwijs maakt in de initiatieven, merkt algauw op dat niet iedereen het eens is welke richting het uit moet met die veranderingen in het beleid.
"We zien dat het tijdelijk gebruik steeds vaker wordt toegewezen aan bedrijven die er ook winst uit slaan."
Pepijn Kennis, Toestand
Wat eerst en vooral opvalt, is de grote verscheidenheid aan visies op tijdelijke bezetting en de verschillende projecten die daar het gevolg van zijn. Een privébedrijf als Entrakt wil voornamelijk winst maken, terwijl een bottom-up functionerende vereniging als Toestand in leegstand vooral de mogelijkheid ziet om sociale activiteiten een plek te geven. Terwijl Entrakt momenteel nog de grootste tijdelijke zone 'uitbaat', Citygate 2, door ateliers en kantoren te verhuren aan onder andere kunstenaars, waarschuwt Toestand ervoor dat hiermee een 'Uberisatie' van de huurmarkt dreigt, die de kunstenaars en de andere 'precaire bezetters' nog verder zal precariseren.
Band met de kunsten
“We brengen jonge mensen samen die elkaar anders zouden uitlachen, wantrouwen, pijn doen. Dat is de waarde van kunst: een dialoog teweegbrengen.”
Niels Coppens, Toestand
Doordat Brussel nog steeds een plaatstekort kent voor sociale en culturele doeleinden en er tegelijkertijd sprake is van een grote leegstand is de brug naar de kunsten vlug gemaakt. De meeste initiatieven die leegstaande gebouwen heractiveren bieden dan ook plaats aan voor kunstenaars, in de vorm van ateliers, bureau's, vertoningsplekken, enz. De band met de kunsten is daarnaast ook zichtbaar in de erkenning van het werk dat Toestand levert. In 2017 kreeg de Brusselse vzw nog de Ultima (ooit 'Vlaamse Cultuurprijs') voor Sociaal-Cultureel Volwassenwerk.
Invloed op de stadsontwikkeling
Naast Toestand zetten ook andere organisaties zich in voor een sociale reactivering van leegstaande gebouwen. Woningen123Logements en Communa schaarden zich bij Toestand voor de campagne "St-Vide-Leegbeek". Brussel telt niet negentien maar twintig gemeenten is de boodschap, waarmee ze erop wijzen dat de leegstand in Brussel een totale oppervlakte ter grootte van een volledige gemeente heeft: 6,78 miljoen vierkante meter. De twintigste gemeente heeft een eigen website: leegbeek.brussels.
“Tijdelijk gebruik wordt meer en meer een vaste stap in stadsontwikkeling, zeker in Brussel waar projecten erg lang lopen. Daarom is het nodig dat het opdrachtgeverschap voor tijdelijk gebruik met transparantie, professionaliteit en verantwoordelijkheid gepaard gaat. Tijdelijk gebruik mag niet verengen tot een methode om alleen de middenklasse te lokken, maar moet ook aandacht hebben voor andere maatschappelijke behoeften in Brussel.”
Kristiaan Borret, Bouwmeester
Persoverzicht
- "Niet anti, wel anders," De Standaard, 27/09/2017 >>>
- "Pleidooi voor zinvolle invulling van leegstaande ruimte," Apache, 07/05/2018 >>>
- "Nieuwe cinema (en nog veel meer) voor kazernes in Elsene," Bruzz, 27/11/2018 >>>
- "Team Bouwmeester: 'Leegstaande gebouwen verdienen een ruimer perspectief'," Bruzz, 14/12/2018 >>>
- "L’occupation temporaire, la nouvelle signature bruxelloise," Le Soir, 14/03/2019 >>>
- "Nieuw tijdelijk artistiek platform aan Beurs," Bruzz, 18/3/2019 >>>
- "'Leegbeek': campagne noemt leegstaande gebouwen 'twintigste Brusselse gemeente'," Bruzz, 18/04/2019 >>>
- "Studio Citygate zwaait de poort open," Bruzz, 03/05/2019 >>>
- "De strijd om leegstaand Brussel: privé en vzw gaan in debat," Bruzz, 14/6/2019 >>>
Artistieke & culturele sector Culturele infrastructuur Stadsontwikkeling
